Mặc dù đã thực hiện được một số kết quả nêu trên, song hiện vẫn còn bất cập, hạn chế cần phải được nhận diện, để giải quyết như: Hiệu lực, hiệu quả quản lý, sử dụng đất của các nông lâm trường vẫn còn kém hiệu quả; tiềm ẩn nguy cơ phát sinh tranh chấp, lấn chiếm đất đai; nguồn lực đất đai chưa thực sự được phát huy; vẫn tiềm ẩn nguy cơ rừng và đất rừng tiếp tục bị tàn phá, nguy cơ suy thoái môi trường tăng cao…
Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà phát biểu tại cuộc họp
Để giải quyết căn cơ, đồng bộ vấn đề này, Bộ Tài nguyên và Môi trường kiến nghị một số nội dung sau: Đề nghị Chính phủ bố trí kinh phí để hỗ trợ 100% từ ngân sách Trung ương cho các địa phương bảo đảm việc đo đạc, cắm mốc giới đất đai, vẽ bản đồ, lập hồ sơ địa chính, cấp GCN và xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai cho các công ty nông, lâm nghiệp, các ban quản lý rừng, do địa bàn này nằm hầu hết ở các tỉnh có khó khăn về ngân sách, hàng năm ngân sách Trung ương phải hỗ trợ, hơn nữa đối tượng thụ hưởng đa số là đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) ở vùng sâu, vùng xa, vùng có vị trí chiến lượng về quốc phòng, an ninh.
Hội đồng Dân tộc báo cáo Quốc hội bố trí ngân sách để hoàn thành các nhiệm vụ theo yêu cầu của Nghị quyết số 30-NQ/TW và Nghị quyết số 112/2015/QH13; đồng thời đề nghị Đoàn đại biểu Quốc hội tăng cường giám sát, kiểm tra, kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các vi phạm trong thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý, sử dụng đất đai có nguồn gốc nông, lâm trường tại địa phương.
Về triển khai Nghị quyết 113/2015/QH13, riêng đối với nội dung bảo đảm đất ở, đất sản xuất cho đồng bào khu vực tái định cư dự án thủy điện, thủy lợi và di dời ra khỏi nơi thường xuyên bị thiên tai; trồng bù diện tích rừng các dự án thủy điện, thủy lợi, việc thu hồi đất để thực hiện các công trình thủy điện, thủy lợi, Bộ đã phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 64/2014/QĐ-TTg ngày 18/11/2014 quy định chính sách đặc thù về di dân, tái định cư các dự án thủy lợi, thủy điện; Quyết định số 1457/QĐ-TTg ngày 25/10/2019 phê duyệt Đề án: “Rà soát và hoàn thiện các chính sách về di dân, tái định cư dự án thủy lợi, thủy điện”.
Trong thời gia qua, Bộ đã tích cực tham mưu, đề xuất với Quốc hội, Chính phủ ban hành các chính sách về đất đai liên quan đến đồng bào DTTS, trong đó ngoài các quy định bảo đảm cho đồng bào có quyền và nghĩa vụ bình đẳng như các dân tộc khác, còn có các quy định khác liên quan đến việc sử dụng đất ở, đất sản xuất của đồng bào phù hợp với điều kiện, phong tục, tập quán của đồng bào DTTS; khuyến khích và bảo đảm cho đồng bào DTTS giữ được đất, giữ được bản sắc dân tộc, ổn định cuộc sống và làm giàu trên đất được giao.
Để có thể giải quyết căn bản tình trạng thiếu đất sản xuất, đất ở của đồng bào DTTS trong bối cảnh quỹ đất hạn chế nhưng nhu cầu sử dụng đất của đồng bào DTTS ngày càng tăng do việc gia tăng dân số, Bộ Tài nguyên và Môi trường đề xuất cần nghiên cứu xây dựng một chính sách tổng thể, đồng bộ, trong đó có chính sách hỗ trợ đất ở, đất sản xuất, nâng cao đời sống, đảm bảo an sinh xã hội, xây dựng nông thôn mới, hướng dẫn cách sản xuất hiệu quả, có việc làm và thu nhập từ sản xuất nông, lâm nghiệp, công nghiệp, dịch vụ tại địa phương. Thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp và cơ chế chính sách như tài chính, đất đai, đầu tư cơ sở hạ tầng, khoa học công nghệ, khuyến nông, chuyển đổi nghề nghiệp và hỗ trợ việc làm... Riêng lĩnh vực đất đai, ngoài các quy định hiện hành trước mắt cần xem xét sửa đổi, bổ sung các quy định để tạo quỹ đất sản xuất và hạn chế tình trạng giao dịch đất đai bất hợp pháp đã được Nhà nước hỗ trợ cho đồng bào DTTS.
Các Bộ, ngành Trung ương theo chức năng nhiệm vụ được giao chủ động rà soát thực hiện các chính sách có liên quan đến hỗ trợ đất ở, đất sản xuất cho đồng bào DTTS trên địa bàn cả nước.
Đề nghị các địa phương tiếp tục xây dựng phương án tạo quỹ đất để giải quyết nhu cầu đất ở, đất sản xuất cho đồng bào DTTS thông qua việc rà soát quỹ đất có khả năng khai hoang, phục hóa trên địa bàn từng xã; rà soát quỹ đất sử dụng không hiệu quả của các nông, lâm trường, ban quản lý rừng để bàn giao lại cho địa phương quản lý và ưu tiên giải quyết đất ở, đất sản xuất cho đồng bào DTTS. Các địa phương rà soát, kiểm tra các trường hợp sử dụng đất ở, đất sản xuất có nguy cơ sạt lở, sụt lún, xói mòn,...bị ảnh hưởng bởi các hiện tượng thiên tai khác đe dọa tính mạng, tài sản của con người để quyết định thu hồi đất, bố trí nơi ở tạm và thực hiện tái định cư đối với người phải cưỡng chế di dời theo quy định tại Điểm e Khoản 1 Điều 65 Luật Đất đai, Khoản 2 Điều 65 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đất đai.
Đẩy mạnh công tác tuyên truyền chính sách pháp luật đất đai cho đồng bào DTTS, đặc biệt là phải huy động Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể đẩy mạnh vận động các tầng lớp nhân dân tích cực tham gia.