Đến nay, chỉ có 2 địa phương đã ban hành đầy đủ văn bản hướng dẫn Luật Đất đai

Về vấn đề triển khai thi hành Luật Đất đai năm 2024, Bộ trưởng khẳng định đây là một quyết tâm và nỗ lực rất lớn của Chính phủ, các bộ ngành, địa phương khi trình Quốc hội cho phép luật có hiệu lực sớm hơn 5 tháng. Việc này nhằm sớm đưa luật đi vào cuộc sống, giải quyết ngay những vấn đề khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn.

Theo Bộ trưởng, việc đầu tiên là phải ban hành đầy đủ các văn bản hướng dẫn và quy định chi tiết thi hành Luật Đất đai cả ở Trung ương và các địa phương. Ngày 19/10/2024, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã có Báo cáo số 254 về tình hình triển khai thi hành Luật Đất đai năm 2024.

Trong đó, trước hết là việc ban hành các văn bản hướng dẫn chi tiết thi hành Luật bao gồm có 10 Nghị định của Chính phủ, 01 Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, 07 Thông tư của các bộ ngành Trung ương và 20 nội dung giao thẩm quyền cho HĐND, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Đến nay Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các bộ, ngành Trung ương đã ban hành đầy đủ 10 Nghị định, 01 Quyết định của Thủ tướng Chính phủ và 07 Thông tư.

Với các địa phương, trong Báo cáo của Bộ Tài nguyên và Môi trường đã cập nhật tình hình thực hiện đến ngày 19/10/2024 - thời điểm báo cáo thì trong 63 tỉnh, thành chỉ có 2 địa phương đã ban hành đầy đủ 20, trên 20 nội dung do Luật quy định; có 10 tỉnh thành đã ban hành cơ bản đầy đủ, tức là từ 17-19/20 nội dung; trong đó có 6 tỉnh, thành phố ban hành rất ít từ 3,4,5 nội dung.

Báo cáo với các Đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy cho rằng để thấy trong cùng một điều kiện như nhau có những địa phương ban hành rất kịp thời, đầy đủ các văn bản như Hải Dương và An Giang; nhiều địa phương kể cả các địa phương khu vực miền núi Tây Nguyên, là các địa phương có nguồn lực nhân lực khó khăn đã ban hành từ 17-19 nội dung. Nhưng có những địa phương, kể cả thành phố trực thuộc Trung ương ban hành mới được 5 nội dung; như vậy là vấn đề thực hiện ở các địa phương rất khác nhau.

Vì vậy, Thủ tướng Chính phủ cũng có rất nhiều văn bản chỉ đạo, chỉ tính riêng về Công điện thì có 5 Công điện chỉ đạo rất quyết liệt các địa phương sớm ban hành để bảo đảm thực hiện Luật Đất đai 2024.

Bộ trưởng Đỗ Đức Duy thông tin, trong khoảng 2 tuần trở lại đây, nhất là sau khi có Công điện của Thủ tướng thì các địa phương đã tích cực và kết quả ban hành văn bản cải thiện nhiều.

Vấn đề chính là việc tổ chức thực hiện

Bộ trưởng Đỗ Đức Duy cũng giải thích một số đại biểu phản ánh liên quan khó khăn trong xây dựng, điều chỉnh bảng giá đất hiện hành theo quy định của Luật Đất đai 2013 thực hiện đến 31/12/2025. Đồng thời, chuẩn bị các điều kiện xây dựng, ban hành bảng giá đất mới theo quy định của Luật Đất đai 2024, sẽ thực hiện từ 1/1/2026.

Bộ trưởng Đỗ Đức Duy cho biết, qua theo dõi, có nhiều địa phương phản ánh rất vướng mắc, khó khăn nhưng ngược lại có nhiều địa phương không khó khăn, vướng mắc gì. Vậy nguyên nhân chính là do đâu?

Người đứng đầu của Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết, trong Báo cáo của Bộ đã chỉ rõcác nguyên nhân, nhưng ở đây vấn đề chính là việc tổ chức thực hiện Luật.

Theo đó, Luật quy định bảng giá đất được ban hành và áp dụng cho giai đoạn 5 năm, từ năm 2014-2019 và giai đoạn tiếp theo là 2019 - 2024, được điều chỉnh, bổ sung hằng năm. Luật cũng không hạn chế số lần điều chỉnh, bổ sung.

Trên thực tế có nhiều địa phương thường xuyên điều chỉnh, bổ sung bảng giá đất và nhiều nhất là 6 lần. Đối với các địa phương này, do điều chỉnh, bổ sung thường xuyên, có những địa phương 1 năm điều chỉnh 2 lần nên giá đất trong bảng giá đất về cơ bản tiệm cận với mặt bằng giá thực tế tại địa phương. Lần này có điều chỉnh, bổ sung nhưng không có tác động lớn đến các đối tượng là tổ chức, cá nhân sử dụng đất, nhất là vấn đề thực hiện nghĩa vụ tài chính.

Tuy nhiên, có những địa phương không điều chỉnh, bổ sung thường xuyên, thậm chí, chưa điều chỉnh lần nào trong giai đoạn từ 2020 đến nay. Vì vậy, khi thực hiện việc điều chỉnh theo quy định của Luật Đất đai 2024 tiệm cận với mặt bằng giá đất thực tế sẽ gây ra tác động lớn.

Bộ trưởng Đỗ Đức Duy thông tin, theo thống kê trong giai đoạn từ năm 2020 đến nay, có 29/63 địa phương điều chỉnh nhiều lần, tức từ 2 lần và nhiều nhất là 6 lần, có 23/63 địa phương điều chỉnh một lần, có 11/63 địa phương không điều chỉnh, rất khác nhau.

“Yên Bái là địa phương điều chỉnh nhiều nhất cả nước, đến nay đã điều chỉnh 6 lần, còn 3/11 địa phương chưa điều chỉnh lần nào trong 5 năm là Quảng Trị, Bình Thuận, Bình Phước.” - Bộ trưởng Đỗ Đức Duy cho biết.

Cũng theo Bộ trưởng Đỗ Đức Duy, thường các địa phương sử dụng hệ số K, nhưng đây không phải là công cụ vạn năng. Hệ số K được sử dụng trong một số trường hợp để xác định giá đất cụ thể.

Luật Đất đai 2013 quy định lấy giá đất trong bảng giá đất nhân với hệ số điều chỉnh để xác định giá đất cụ thể cho một số trường hợp chứ không thay thế bảng giá đất.

Luật Đất đai 2013 cũng quy định khi đã biến động trên thị trường mà tăng, giảm 20% so với giá đất trong bảng giá đất thì thực hiện điều chỉnh bảng giá đất.

Nhưng nhiều địa phương, chủ yếu là điều chỉnh hệ số K và cả 63 tỉnh thành điều chỉnh hệ số K từ 3 đến 6 lần.

Bộ trưởng Duy cho rằng, thực tế có vấn đề như vậy, nên những địa phương mà giai đoạn từ năm 2020 đến nay chưa điều chỉnh, vấn đề điều chỉnh có thể có những tác động lớn.

Thông tin với các đại biểu, sau ngày 01/8 đến nay, đã có 7 địa phương và thêm TP.HCM vừa điều chỉnh xong bảng giá đất và không có gì vướng. Trong đó, riêng TP.HCM, dự thảo ban đầu do có sự điều chỉnh chênh lệch lớn nên có nhiều ý kiến của người dân, doanh nghiệp. Tuy nhiên, TP.HCM sau đó đã có rà soát, thẩm định, điều chỉnh theo lộ trình phù hợp, đến nay đã được ban hành và không vướng gì.

Như vậy, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy nêu rõ "không phải lỗi do cơ chế, chính sách mà đây là do quá trình tổ chức thực hiện".

Do đó, Bộ trưởng mong đại biểu Quốc hội giám sát với chính quyền địa phương để địa phương phải thực hiện nghiêm quy định của pháp luật về đất đai, trong đó có nội dung liên quan đến điều chỉnh, bổ sung bảng giá đất.

Đồng thời, hiện nay đang là điều chỉnh bảng giá đất theo Luật Đất đai 2013, còn bảng giá đất mới theo Luật Đất đai 2024 bây giờ mới bắt đầu xây dựng và có hiệu lực từ 1/1/2026. Hiện chưa làm nên chưa thể nói vướng hay không vướng.

Luôn quan tâm tới chính sách đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số

Về những nội dung liên quan đến chính sách đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy nhấn mạnh đây là một nội dung đổi mới, tiến bộ và quan trọng trong Luật Đất đai 2024 và được quy định rõ trong Điều 16 của Luật.

Bộ trưởng thông tin, nếu như giai đoạn trước đây chúng ta hay sử dụng khái niệm hỗ trợ, tức là khả năng của Nhà nước tới đâu hỗ trợ tới đó. Tuy nhiên, trong Luật Đất đai 2024 quy định là trách nhiệm của Nhà nước về đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số, trong đó đã quy định các chính sách chung của Nhà nước theo tinh thần nếu chưa có thì phải bảo đảm cho đất ở, đất sản xuất, đất sinh hoạt cộng đồng… cho đồng bào dân tộc.

Bộ trưởng Đỗ Đức Duy cho biết, hiện nay các văn bản dưới Luật đã quy định Hội đồng nhân dân tỉnh ban hành chính sách của địa phương về hỗ trợ đất ở, đất sản xuất cho đồng bào dân tộc thiểu số. Qua theo dõi, nhiều địa phương đã ban hành Nghị quyết của Hội đồng nhân dân tỉnh về việc này, vấn đề còn lại là tổ chức thực hiện.

Hỗ trợ địa phương ban hành định mức kinh tế kỹ thuật trong lĩnh vực đất đai

Liên quan đến nội dung xây dựng Nghị quyết về thí điểm thực hiện dự án nhà ở thương mại thông qua nhận quyền sử dụng đất hoặc đang có quyền sử dụng đất… Bộ trưởng Đỗ Đức Duy cho biết, nội dung này đã được chỉ ra là một vấn đề khó khăn, vướng mắc, bất cập và đã được phân tích, đánh giá trong quá trình tổng kết thi hành Luật Đất đai năm 2013 đó là có sự quy định chưa thống nhất, chưa đồng bộ giữa pháp luật về đất đai, nhà ở và thị trường bất động sản qua các giai đoạn khác nhau, có quy định khác nhau và chưa đồng bộ giữa pháp luật các lĩnh vực này.

Báo cáo với các Đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy cho biết, để tháo gỡ những vướng mắc và xây dựng các văn bản pháp luật, nội dung này Bộ Tài nguyên và Môi trường được Chính phủ giao là cơ quan chủ trì. Đến nay Bộ đã hoàn thiện hồ sơ và chỉ cần chờ nếu được Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất bổ sung vào chương trình họp lấy ý kiến các đại biểu.

Liên quan đến vấn đề hỗ trợ địa phương ban hành định mức kinh tế kỹ thuật trong lĩnh vực đất đai, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy cho biết, Bộ Tài nguyên và Môi trường thời gian vừa qua đã có nhiều hội nghị tập huấn, hướng dẫn cho các địa phương và ngay tại thời điểm này hiện nay có khoảng hơn 10 địa phương đã cử cán bộ ra làm việc trực tiếp với các đơn vị thuộc Bộ và được hướng dẫn cụ thể, chi tiết để các địa phương có thể ban hành.

Sắp tới, Bộ sẽ phối hợp với một số địa phương để thực hiện thí điểm và lựa chọn theo các vùng miền, ví dụ miền núi phía Bắc là Yên Bái, đồng bằng sông Hồng là Hải Dương, miền Trung là chọn Nghệ An, Hà Tĩnh, Đắk Nông, vùng Tây Nam Bộ có các tỉnh An Giang, TP Hồ Chí Minh.

Trình Quốc hội xem xét chủ trương điều chỉnh Quy hoạch sử dụng đất

Liên quan đến điều chỉnh Quy hoạch sử dụng đất quốc gia thời kỳ 2021 - 2030 tầm nhìn đến năm 2050, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy thông tin, theo quy định của Luật Quy hoạch, khi có thay đổi về mục tiêu của quy hoạch phải thực hiện điều chỉnh.

Theo Bộ trưởng, hiện nay Trung ương đang xây dựng báo cáo về thực hiện Chiến lược phát triển kinh tế xã hội giai đoạn 2021-2030, dự kiến có thể điều chỉnh một số các chỉ tiêu phát triển kinh tế xã hội dẫn đến chỉ tiêu về sử dụng đất cũng có thay đổi.

Thứ hai, theo quy định của Luật Quy hoạch định kỳ 5 năm phải tiến hành rà soát và năm 2025 cũng là thời điểm phải rà soát, điều chỉnh, bổ sung quy hoạch sử dụng đất quốc gia.

Thứ ba, nội dung của Quy hoạch sử dụng đất quốc gia theo Luật đất đai năm 2024 đã có sự thay đổi so với quy định của Luật đất đai năm 2013 và Luật quy hoạch năm 2017. Trong đó thay đổi cả về nội dung các chỉ tiêu trong quy hoạch, cũng như thay đổi cả thẩm quyền. Nếu như trước đây, Quốc hội phê duyệt Quy hoạch sử dụng đất quốc gia và phê duyệt Kế hoạch sử dụng đất quốc gia giai đoạn 5 năm; hiện nay, Kế hoạch sử dụng đất quốc gia trong Luật đất đai năm 2024 đã giao cho Chính phủ quy định.

Bộ trưởng Đỗ Đức Duy cho biết, vì những lý do như vậy kết hợp với quá trình thực hiện trong thực tế thấy rằng nhiều nội dung, nhất là các chỉ tiêu về một số loại đất phi nông nghiệp trong Quy hoạch sử dụng đất quốc gia đã không còn phù hợp, dẫn đến yêu cầu cần phải có nghiên cứu xây dựng để trình Quốc hội phê duyệt điều chỉnh quy hoạch này.

Ngoài ra, Chính phủ sẽ có báo cáo, đánh giá chi tiết chỉ tiêu sử dụng đất của các ngành, các lĩnh vực, các địa phương, các chỉ tiêu cụ thể trình Quốc hội từ đó làm cơ sở để Quốc hội, Đại biểu Quốc hội xem xét, thảo luận. Các quy trình trên, theo Bộ trưởng Đỗ Đức Duy chỉ là một bước để Quốc hội thống nhất về chủ trương cho phép Chính phủ tiến hành lập, điều chỉnh quy hoạch, chứ chưa đi sâu vào nội dung của quy hoạch.

Nguồn: Khương Trung, Báo điện tử tài nguyên môi trường